Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w Polsce - Raport Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w Polsce - Raport Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę

Pod koniec ubiegłego roku Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę wydała raport "Dzieci się liczą 2022", już trzecią edycję publikacji, której celem jest opisanie stanu zagrożeń bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Oprócz szerokiej analizy obszarów zdrowia i edukacji, w najnowszym raporcie przeczytamy również o sytuacji dzieci i młodzieży w kontekście doświadczeń pandemii COVID-19 oraz o sytuacji dzieci ukraińskich w Polsce. Jednym z ważniejszych części raportu jest rozdział dotyczący zdrowia psychicznego młodych osób, szeroko opisujący trudności, które stają na przeszkodzie ich prawidłowego i bezpiecznego rozwoju.

Rozpowszechnienie zaburzeń zdrowia psychicznego

Raport potwierdza to, o czym w publicznej debacie mówi się od dawna: stan zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w Polsce staje się coraz poważniejszym problemem. Przedstawione w raporcie statystyki pokazują, że sukcesywnie rośnie liczba dzieci i młodzieży objętych specjalistyczną pomocą. W samym 2020 roku liczba dzieci i nastolatków do 18 r.ż. leczonych ambulatoryjnie ze względu na zaburzenia psychiczne wyniosła 170 tys. Z powodu zaburzeń psychicznych lub zaburzeń zachowania hospitalizowanych było 6511 dzieci. Wśród nich najczęściej występującymi trudnościami były zaburzenia lękowe i zaburzenia odżywiania.

Dostępność opieki psychiatrycznej

Czas oczekiwania na otrzymanie jakiejkolwiek formy pomocy psychiatrycznej jest zdecydowanie za długi, a opieka na całodobowych oddziałach psychiatrycznych jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Przeciętny czas oczekiwania na przyjęcie na oddział psychiatryczny dla dzieci w listopadzie 2020 roku wynosił 66 dni w sytuacji stabilnego stanu dziecka, a aż 37 dni w stanie pilnym. Z danych z raportu Sieci Obywatelskiej Watchdog wynika, że w 2019 roku na jedno łóżko na całodobowych oddziałach psychiatrycznych przypadało od 2155 do 13 537 dzieci. Ta sytuacja powoduje, że na oddziały psychiatryczne całodobowe przyjmowane są w tym momencie praktycznie jedynie osoby po próbach samobójczych lub w stanie zagrożenia życia. Nawet po dodaniu miejsc na korytarzach i nieustannym przekraczaniu limitu przyjętych pacjentów nie wystarcza miejsc dla wszystkich potrzebujących.

Samobójstwa

Liczba prób samobójczych jest kolejnym wskaźnikiem świadczącym o kondycji zdrowia dzieci i młodzieży. Według Raportu w 2021 liczba ta była najwyższa od lat: 1495 prób, z których 127 wiązało się ze śmiercią dziecka. 85 prób podjęły dzieci w wieku do 12 lat. Według najnowszych danych Fundacji Życie warte jest rozmowy, w 2022 liczba ta wzrosła aż do 2031 prób. W 2021 roku samobójstwa były drugą pod względem liczebności przyczyną zgonów nastolatków w wieku 15-19 lat. Należy dodać, że w szczególnej sytuacji znajduje się młodzież LGBT+. Raport Sytuacja społeczna osób LGBT w Polsce w latach 2019-2020 wskazuje, że aż 41% osób z tej grupy dosyć często lub bardzo często ma myśli samobójcze, a 55% umiarkowanie nasilone lub silne objawy depresji. Sytuacji nie ułatwia niska świadomość społeczeństwa, która nierzadko prowadzi do przemocy, zarówno ze strony rówieśników jak i osób dorosłych.

Reforma psychiatrii dzieci i młodzieży Na tak wyraźny problem rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych wśród dzieci i młodzieży oraz niewydolność systemu opieki psychologicznej i psychiatrycznej odpowiedzią ma być reforma opieki psychiatrycznej nad dziećmi i młodzieżą. Jej głównym celem jest przeniesienie opieki medycznej i terapeutycznej bliżej środowiska dziecka, czego efektem miałoby być m.in. znaczne skrócenie czasu oczekiwania na pomoc. Raport wykazuje, że założenia reformy oceniane są pozytywnie, jednak istnieją pewne wątpliwości co do tempa wprowadzania zmian oraz zaniżenia wymogów jakościowych dotyczące pracowników i ich kompetencji. Problem niewystarczającej liczby specjalistów zdrowia psychicznego istnieje w Polsce od dawna, jednak optymistyczną informacją jest fakt, że liczba lekarzy specjalistów w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży od lat sukcesywnie się zwiększa. Dodatkowo nieustanne nagłaśnianie przez media trudności w otrzymaniu niezbędnej opieki psychiatrycznej przez dzieci daje nadzieję, że wprowadzanie zmian nabierze tempa.

Czynniki ochronne

Autorzy raportu przypominają, że stan zdrowia psychicznego zależy od wielu czynników, nie tylko biologicznych i genetycznych, ale również rodzinnych oraz społecznych. Czynniki mogące chronić przed rozwinięciem się problemów psychicznych to m.in. wsparcie uzyskiwane ze strony rodziców oraz rówieśników. Dlatego, mimo że znaczące wady systemu opieki zdrowotnej oraz rosnąca liczba trudności, z którymi mierzą się obecnie dzieci powoduje w nas dużą frustrację i bezradność należy pamiętać, że jako opiekunowie również mamy ogromny wpływ na samopoczucie i dobrostan psychiczny młodych ludzi.   Raport “Dzieci się liczą 2022” porusza znacznie więcej ważnych i aktualnych tematów dotyczących dzieci i młodzieży, m.in. zdrowie seksualne, edukacja, przemoc wobec dzieci i przemoc rówieśnicza czy zagrożenia związane z używaniem internetu. Zachęcam do zapoznania się z całym materiałem, który można bezpłatnie pobrać ze strony Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

KK

BIBLIOGRAFIA:

Sajkowska, M., Szredzińska, R. (red.). (2022) Dzieci się liczą 2022. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.

Makuchowska, M. (red.). (2021) Sytuacja społeczna osób LGBT w Polsce. Raport za lata 2019–2020. Przegląd najważniejszych danych. Kampania Przeciw Homofobii i Stowarzyszenie Lambda.

Maślankiewicz, R., Bójko, M. (2019) Psychiatria dzieci i młodzieży w Polsce. Raport. Sieć Obywatelska Watchdog.