Terapia wspomagana psychodelikami – nadzieja czy zagrożenie?
W ostatnich latach coraz częściej mówi się o tzw. terapii wspomaganej psychodelikami, która stanowi jedno z najbardziej innowacyjnych podejść we współczesnej psychologii i psychiatrii.
Psychodeliki to grupa substancji psychoaktywnych, które wywołują zmiany w percepcji, myśleniu i odczuwaniu emocji. Doznania po ich zażyciu często przypominają sen, trans albo stan głębokiej medytacji i mogą pozostawiać trwały ślad w funkcjonowaniu psychicznym. Odpowiednio dobrane i stosowane pod kontrolą specjalisty, potrafią prowadzić do długotrwałych, pozytywnych zmian objawowych [1,2].
Badania naukowe i doświadczenia kliniczne wskazują, że substancje takie jak psylocybina, LSD czy MDMA mogą, w kontrolowanych warunkach terapeutycznych, wspierać leczenie depresji, zaburzeń lękowych, zespołu stresu pourazowego (PTSD) oraz trudnych stanów egzystencjalnych związanych z chorobami terminalnymi. Wbrew powszechnym stereotypom nie powodują one uszkodzenia mózgu, uzależnienia, czy ,,zwariowania” [1].
Coraz więcej badań potwierdza skuteczność takiego podejścia. Przegląd Cochrane (przegląd badań naukowych przygotowanych przez międzynarodową sieć naukowców, lekarzy i specjalistów zajmujących się medycyną opartą na dowodach) z 2023 roku wskazuje, że terapia z użyciem psylocybiny lub LSD może zmniejszać objawy lęku, depresji i kryzysu egzystencjalnego u osób z chorobami zagrażającymi życiu, choć potrzebne są dalsze badania, aby w pełni ocenić jej bezpieczeństwo i długofalową skuteczność [2]. Szczególnie obiecujące są badania nad depresją oporną na leczenie – już pojedyncza dawka psylocybiny potrafiła wywołać znaczną poprawę nastroju, utrzymującą się nawet przez kilka miesięcy [3, 4]. Pojawiły się także doniesienia z konferencji Psychedelic Science 2025 pokazujące, że u dwóch trzecich pacjentów remisja objawów depresyjnych utrzymywała się nawet przez pięć lat po jednej sesji terapeutycznej [5].
Psychodeliki znajdują też zastosowanie w opiece paliatywnej. Badania przeprowadzone w australijskim szpitalu St Vincent’s w Melbourne (2020–2023) wykazały, że psylocybina istotnie redukowała objawy lęku i depresji u pacjentów terminalnych, jednocześnie poprawiając poczucie sensu i dobrostanu duchowego – bez poważnych skutków ubocznych [6]. Istnieją również badania dotyczące depresji poporodowej – innowacyjny lek inspirowany psylocybiną (RE104) pozwolił na szybką remisję u ponad 70% pacjentek w ciągu tygodnia, co otwiera zupełnie nowe możliwości leczenia w psychiatrii perinatalnej [7].
Optymistyczne wyniki uzyskali także badacze analizujący terapie uzależnień. Na przykład, w badaniu klinicznym dotyczącym alkoholizmu, uczestnicy poddani terapii psylocybiną zmniejszyli ilość spożywanego alkoholu o ponad 80%, a niemal połowa z nich całkowicie zaprzestała picia [8].
Mechanizmy działania psychodelików wciąż są badane, ale wiele wskazuje na to, że odgrywają one istotną rolę w zwiększaniu neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do tworzenia nowych połączeń nerwowych. Badania obrazowe pokazują także zmniejszoną aktywność tzw. sieci domyślnej (default mode network), której nadmierne funkcjonowanie wiąże się z ruminacjami i negatywnymi schematami myślowymi [9]. Dzięki temu pacjenci zyskują możliwość spojrzenia na siebie i swoje problemy z nowej perspektywy.
Warto zwrócić uwagę, że poza doświadczeniami pozytywnymi i istotnym zmianami obrazu siebie, innych oraz świata mogą pojawić się również negatywne doznania. Częściej występują one podczas używania substancji psychoaktywnych w warunkach naturalnych niż klinicznych. Stan ten może być opisywany jako przytłaczający, dezorientujący, czy nieprzewidywalny. Zaobserwowano dolegliwości poczucia strachu, bliskości śmierci, szaleństwa, paranoi czy cierpienia fizycznego. Objawy te zwane są bad tripem (trudne/wymagające doświadczenia). Kolejnym negatywnym doświadczeniem mogą być flashbacki (krótkotrwałe zaburzenia percepcji) czy HPPD (hallucinogen persisting perception disorder) objawiające się utrwalonym zaburzeniem percepcji oraz lękiem.
Należy jednak podkreślić, że terapia psychodeliczna musi odbywać się w ściśle kontrolowanych warunkach, w obecności profesjonalistów. Samodzielne eksperymentowanie z psychodelikami może być niebezpieczne, szczególnie dla osób z predyspozycjami do zaburzeń psychotycznych. Aktualnie w Polsce i wielu innych krajach substancje te pozostają nielegalne, choć niektóre państwa – jak Australia czy Nowa Zelandia – dopuszczają już ich użycie w określonych ramach medycznych [9]. Dodatkowo psylocybina i MDMA otrzymały od amerykańskiej FDA status tzw. „przełomowych terapii”, co może przyspieszyć ich rejestrację do celów leczniczych [9].
Terapia wspomagana psychodelikami to bez wątpienia jeden z najbardziej fascynujących i dynamicznie rozwijających się obszarów współczesnej psychologii i psychiatrii. Łączy w sobie nowoczesne odkrycia neurobiologii z głęboką pracą psychologiczną i oferuje szansę na przełom w leczeniu zaburzeń, które do tej pory były wyjątkowo trudne do opanowania. Choć droga do pełnej akceptacji tej metody w praktyce klinicznej wciąż jest długa, warto już teraz śledzić rozwój badań i rzetelnie informować pacjentów o potencjale oraz ograniczeniach psychodelików w terapii.
Wszystkie osoby zainteresowane pogłębieniem wiedzy na temat terapii wspomaganej psychodelikami zapraszamy do obejrzenia webinaru prowadzonego przez dr hab. n. med. Pawła Holasa pt. „Terapia Psychodeliczna (na horyzoncie): dla kogo, dlaczego oraz relacja do innych form terapii.” dostępnego pod poniższym linkiem: https://psycheplus.pl/Terapia-Psychodeliczna-na-horyzoncie-dla-kogo-dlaczego-oraz-relacja-do-innych-form-terapii-blog-pol-1705282377.html
Bibliografia
1. Krebs, T. S., Johansen, P. (2013). Psychedelics and mental health: A population study. PLOS ONE, 8(8), https://doi.org/10.1371/journal.pone.0063972
2. Schipper, S., Nigam, K., Schmid, Y., Piechotta, V., Ljuslin, M., Beaussant, Y., Schwarzer, G., Boehlke, C. (2024). Psychedelic-assisted therapy for treating anxiety, depression, and existential distress in people with life-threatening diseases. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2024(9). https://doi.org/10.1002/14651858.CD015383.pub2
3. Barnett, B. S., Mauney, E. E., King, F., IV. (2025). Psychedelic-assisted therapy: An overview for the internist. Cleveland Clinic Journal of Medicine, 92(3), 171–180. https://doi.org/10.3949/ccjm.92a.24032
4. Raison, C. L., Sanacora, G., Woolley, J., Heinzerling, K., Dunlop, B. W., Brown, R. T., Kakar, R., Hassman, M., Trivedi, R. P., Robison, R., Gukasyan, N., Nayak, S. M., Hu, X., O’Donnell, K. C., Kelmendi, B., Sloshower, J., Penn, A. D., Bradley, E., Kelly, D. F., … Griffiths, R. R. (2023). Single-dose psilocybin treatment for major depressive disorder: A randomized clinical trial. JAMA, 330(9), 843–853. https://doi.org/10.1001/jama.2023.14530
5. New York Post, (2025). Single dose of ‘magic mushrooms’ provides 5 years of depression relief. Retrieved August 19, 2025
6. The Australian. (2025). Psilocybin study shows reduction in depression and anxiety for end-of-life distress. Retrieved August 19, 2025
7. Kadvany, E. (2025). Could a taboo treatment help struggling new moms? San Francisco Chronicle. Retrieved August 19, 2025,
8. Law, T. (2022). Psilocybin may help treat alcohol addiction, study shows. TIME.
10. Wikipedia: Psilocybin therapy & Psychedelic therapy. (2025).
