Od motyli w brzuchu do stabilnej więzi – jak dojrzewa miłość?
Człowiek jest istotą społeczną. Nieustannie poszukuje swojego miejsca w grupie i dąży do bliskości. Miłość jest jednym z najsilniejszych uczuć, które łączy ludzi. Jest to skomplikowane zestawienie uczuć, myśli i działań, które kształtują relacje między bliskimi sobie osobami. Czy miłość można zdefiniować w sposób jednoznaczny i wyodrębnić jej etapy i elementy? Według jednego ze współczesnych autorytetów w dziedzinie psychologii Bogdana Wojciszke jest to możliwe.
Bogdan Wojciszke jest polskim psychologiem, profesorem nauk humanistycznych oraz wykładowcą akademickim. Specjalizuje się w zagadnieniach z obszaru psychologii społecznej oraz psychologii osobowości. W książce ,,Psychologia miłości” koncentruje się na trójczynnikowej teorii miłości według Roberta Sternberga. Jakie czynniki budują tę więź?
Pierwszym z nich jest intymność. Intymność to emocjonalna bliskość między partnerami, która buduje poczucie więzi i bezpieczeństwa. Obejmuje wzajemne zrozumienie, akceptację, zaufanie oraz wsparcie. W jaki sposób się przejawia? Tą składową możemy dostrzec w otwartości i szczerości wobec siebie, dążeniu do wspólnego spędzania czasu, empatii oraz trosce o partnera. Na początku związku intymność może być niska, ale z czasem rośnie, gdy partnerzy lepiej się poznają. W długotrwałych związkach to właśnie intymność jest kluczowym elementem podtrzymującym relację.
Po intymności następuje kolejny element – namiętność. Namiętność to intensywne emocje, fizyczne pożądanie i silne pragnienie bliskości z drugą osobą. Jest często najsilniejsza na początku związku, ale może zmieniać swoją intensywność. Silne uczucie ekscytacji i tęsknoty, pożądanie fizyczne i seksualne, poczucie euforii w obecności ukochanej osoby ale także zazdrość i obawa przed utratą partnera świadczą o obecności tego etapu. Namiętność zazwyczaj jest najwyższa na początku relacji, ale z czasem może słabnąć, chyba że partnerzy świadomie dbają o jej podtrzymanie (np. poprzez wspólne przeżywanie nowych doświadczeń).
Gdy już mamy intymność i namiętność potrzebujemy jeszcze czegoś co popycha nas do walki o trwałość relacji pomimo przeciwności losu. Tym właśnie jest zaangażowanie. Zaangażowanie to świadoma decyzja o pozostaniu w związku i dążenie do jego utrzymania mimo trudności. Wiąże się z lojalnością, odpowiedzialnością i chęcią budowania wspólnej przyszłości. O obecność zaangażowania świadczą długoterminowe plany i cele a także gotowość do podejmowania wysiłku na rzecz związku. Komponent ten na początku związku może być niski ale wraz z upływem czasu i podejmowania wspólnych decyzji rośnie. W długotrwałych relacjach zaangażowanie jest fundamentem stabilności.
Na tej podstawie Bogdan Wojciszke wyróżnił pięć etapów miłości, przez które przechodzi większość związków. Każdy z nich charakteryzuje się inną dynamiką emocjonalną i zmianami w relacji między partnerami.
Faza zakochana – łączy w sobie ekscytację, euforię, silne emocje. Podczas tego momentu idealizujemy partnera, nie dostrzegamy jego wad, nieustannie o nim myślimy i pragniemy bliskości. Zakochanie trwa zazwyczaj od kilku tygodni do około 6 miesięcy – 2 lat. Jest to faza, w której działają silne mechanizmy biochemiczne (np. wzrost poziomu dopaminy). W miarę jak partnerzy lepiej się poznają, intensywność emocji zaczyna słabnąć, a relacja przechodzi do kolejnej fazy.
Romantyczne początki – nadal dominuje namiętność ale pojawia się więcej intymności. Partnerzy powoli zaczynają dostrzegać swoje wady ale wciąż starają się je ignorować. Zaczynają się pojawiać wspólne plany i marzenia a więź emocjonalna się pogłębia. Czas trwania nie jest jasno sprecyzowany – od kilku miesięcy do kilku lat – zależy od intensywności relacji i stopnia zaangażowania partnerów. Partnerzy zaczynają bardziej realistycznie patrzeć na siebie i związek. Jeśli oboje są zaangażowani, relacja może przejść do bardziej stabilnej fazy.
Związek kompletny (pełnia miłości) – jak sama nazwa wskazuje na tym etapie występują wszystkie trzy składniki miłości (intymność, namiętność, zaangażowanie). Relacja opiera się na głębokim zaufaniu i akceptacji. Partnerzy wspólnie podejmują decyzje dotyczące przyszłości (np. zamieszkanie razem, ślub). Emocje zaczynają się stabilizować a poczucie bezpieczeństwa wzrasta. Ten stan może utrzymywać się przez wiele lat jeśli partnerzy dbają o siebie i o relacje. Namiętność zaczyna stopniowo maleć, a główną rolę odgrywają intymność i zaangażowanie. To faza, w której związek staje się bardziej przewidywalny, ale też bardziej stabilny.
Związek przyjacielski – namiętność znacząco malej a dominuje zaangażowanie i intymność. Partnerzy są dla siebie najbliższymi przyjaciółmi. Występuje mniej romantycznych gestów, lecz pozostaje silne poczucie więzi. Na tym etapie często pojawia się rutyna i stabilizacja. Jak długo trwa? Cóż etap ten może trwać do końca życia jeżeli partnerzy akceptują taki stan rzeczy. Gdy partnerzy nie dbają o utrzymanie namiętności, intymność zaczyna słabnąć i może to prowadzić do kolejnej fazy.
Związek pusty i jego rozpad – wszystkie komponenty słabną. Wzrost frustracji, częstsze konflikty. Może prowadzić do zdrady, oddalenia się lub decyzji o rozstaniu. Jeśli partnerzy decydują się pozostać razem, ich relacja może przekształcić się w związek pusty (gdzie zostaje tylko zobowiązanie, ale brak jest emocji). Nie jest to etap konieczny – niektóre związki trwają przez całe życie w fazie przyjacielskiej lub kompletnej. Jeśli jednak dojdzie do rozpadu, może on trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od emocjonalnych i formalnych zobowiązań (np. dzieci, wspólny majątek).
Miłość to proces, który zmienia się w czasie. Nie każdy związek przechodzi przez wszystkie etapy, ale wiele relacji podąża podobnym schematem. Kluczowe dla trwałości związku jest dbanie o intymność, podtrzymywanie namiętności i świadome angażowanie się w relację.
Bibliografia:
Wojciszke, B. (1993). Psychologia miłości. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
