Fakty i mity na temat psychoterapii grupowej

FAKTY I MITY NA TEMAT PSYCHOTERAPII GRUPOWEJ

Większość z nas ma pewne wyobrażenie na temat tego, czym jest i jak wygląda terapia grupowa. Może być ono zbudowane na podstawie własnego doświadczenia, relacji osób z naszego otoczenia albo fachowej literatury. Często jednak swoją wiedzę czerpiemy również z książek, filmów czy seriali, w których obraz terapii grupowej może być mniej lub bardziej zakrzywiony na potrzeby fabuły lub wynikać z niewiedzy autora. W ten sposób powstają pewne mity, które mogą niepokoić, a nawet zniechęcać do dołączenia do grupy terapeutycznej mimo odczuwania takiej potrzeby.

Psychoterapia grupowa jest niewątpliwie skuteczną metodą leczeniu różnego rodzaju trudności natury emocjonalnej m.in. objawów lękowych, depresyjnych, psychosomatycznych czy wahań nastroju. Stanowi ona również formę pomocy, wsparcia, a często jest źródłem inspiracji w rozwoju dla osób, które doświadczają dylematów lub kryzysów zarówno natury wewnętrznej (np. o charakterze egzystencjalnym, tożsamościowym), jak i wywołanych sytuację zewnętrzną  (np. zmaganie się ze stratą, chorobą). Ta forma psychoterapii jest polecana także tym, którym z trudem przychodzi nawiązywanie i podtrzymywanie relacji społecznych. Co jednak sprawia, że często podchodzimy do psychoterapii grupowej z pewną nieufnością? Przyjrzyjmy się niektórym przekonaniom, które mogą wpływać na nasz sceptycyzm.

1. Nieznajomi poznają i mogą wyjawić moje tajemnice.

To jedna z najczęstszych obaw u osób, które zastanawiają się nad dołączeniem do grupy terapeutycznej. Ograniczone zaufanie wobec obcych, czyli w tym przypadku (przynajmniej na początku) innych uczestników spotkań, jest naturalną reakcją. Jednak każda grupa terapeutyczna funkcjonuje w oparciu o pewne zasady, do których przestrzegania zobowiązują się zarówno członkowie grupy, jak i terapeuta. Choć w zależności od rodzaju grupy, zasady te mogą różnie brzmieć, to niektóre normy są obecne zawsze. Jest to przede wszystkim zasada dyskrecji („nic, co wydarzyło się podczas spotkań, nie może zostać wyniesione poza grupę”'). Aby proces grupowy przebiegał pomyślnie, wszystkie osoby w niego zaangażowane powinny czuć się bezpiecznie, mówiąc o trapiących je kwestiach. Terapeuta dba o to, by podczas sesji ustalone normy były przestrzegane, a ewentualne wątpliwości wspólnie przedyskutowane.

2. Przy tylu osobach w grupie terapeuta nie poświęci mi tyle uwagi, ile potrzebuję.

Rzeczywiście w zestawieniu z psychoterapią indywidualną psychoterapia grupowa wydaje się uboższą formą, w której terapeutą „trzeba się dzielić” z innymi uczestnikami. Trzeba jednak wiedzieć, że to nie aktywność terapeuty jest sednem terapii grupowej, ale właśnie interakcje i relacje między jej uczestnikami (nazywane dynamiką lub procesem grupowym). Grupa sama w sobie stanowi istotny czynnik leczący. Terapeuta właściwie oddaje głos uczestnikom, a sam uważnie słucha każdej z osób, obserwuje i analizuje powstające między nimi relacje i udziela się, gdy zajdzie taka potrzeba. Możliwość korzystania z doświadczeń innych osób, „przeglądania się w innych” jak w zwierciadle, stanowi wyjątkową korzyść, której nie daje nam psychoterapia indywidualna. Ponadto zasadą spotkań grup terapeutycznych jest to, że wszyscy uczestnicy mają równe prawa i każdy może zabierać głos, wtedy kiedy czuje taką potrzebę. 

3. Psychoterapię grupową warto wybrać, gdy nie stać nas na terapię indywidualną. To prawda, że stawka za sesję grupową jest zazwyczaj niższa od tej, którą zapłacimy za indywidualne spotkanie z terapeutą. Kwestie finansowe często skłaniają pacjentów do dołączenia do grupy terapeutycznej, jednak nie powinny być one jedynym czynnikiem branym pod uwagę, gdy planujemy rozpoczęcie terapii. Warto przede wszystkim zastanowić się nad tym, czy jesteśmy gotowi dzielić się swoimi przeżyciami z innymi osobami oraz czy sami będziemy w stanie przyjąć trudne doświadczenia członków grupy. Dołączenie do grupy terapeutycznej wiąże się z koniecznością zaangażowania się w jej spotkania - są one regularne, trwają (w zależności od rodzaju grupy) od kilku tygodni do kilku lat. Aby osiągnąć zamierzony cel (np. poprawić relacje społeczne lub przepracować swoje trudne doświadczenia) niezbędne jest regularne i aktywne uczestnictwo w sesjach. Psychoterapia grupowa rzadko jest pierwszym wyborem osób zastanawiających się nad podjęciem terapii. Powodów może być wiele. Często wynika to z wątpliwości: „czy terapia grupowa jest dla mnie odpowiednią formą pomocy?”, „czy ja sam jestem odpowiednią osobą do terapii grupowej?”. Samemu trudno jest znaleźć odpowiedź. Dlatego dołączenie do grupy terapeutycznej poprzedzone jest kilkoma konsultacjami indywidualnymi. Podczas tych spotkań pacjent i terapeuta prowadzący daną grupę wspólnie definiują problem i ustalają, czy uczestnictwo w terapii grupowej będzie dobrym rozwiązaniem. Podejmując decyzję o rozpoczęciu terapii, warto więc na moment zapomnieć o popularnych mitach i dać szansę psychoterapii grupowej.  

AA.

Źródła: Szeliga-Lewińska, J. (2010). Ogólny model terapii grupowej. Psychiatria, 7(3), 104-116.