Ewolucja pomocy psychologicznej: perspektywa terapii online
Rewolucja technologiczna dotknęła i przeorganizowała bardzo wiele dziedzin życia na różnych poziomach. Zwłaszcza w obliczu niedawnej pandemii, wiele zawodów przeniosło się do świata online. Podobnie stało się w ostatnich dekadach z praktyką psychoterapeutyczną. Poza standardowymi spotkaniami twarzą w twarz, rozpowszechniło się prowadzenie terapii przy pomocy różnego rodzaju komunikatorów internetowych. Psychoterapeuta i klient łączą się wówczas za pomocą platform do wideokonferencji i w ten sposób odbywa się sesja. Kontakt online ma swoich zwolenników, dostrzegających korzyści i udogodnienia płynące z takiej formy pracy, ale istnieje także spore grono osób nastawionych do tego rozwiązania sceptycznie i dla których przeniesienie psychoterapii do świata wirtualnego budzi pewne kontrowersje. Kilku kwestiom związanym z powyższym tematem postaram się przyjrzeć w poniższym artykule.
Wykorzystanie narzędzi do prowadzenia psychoterapii online przyczynia się do zwiększenia dostępności terapii. Jest to istotne między innymi dla grup osób zamieszkujących miejscowości, gdzie pracuje mniejsza liczba psychoterapeutów oraz wybór ich usług jest ograniczony. Może być także bardziej korzystnym lub nawet jedynym wyjściem w przypadku pacjentów niepełnosprawnych, starszych lub chorujących somatycznie. Psychoterapia w formie online jest także rozwiązaniem wykorzystywanym przez osoby, które nie mieszkają w kraju pochodzenia, a chciałyby uczestniczyć w spotkaniach w swoim ojczystym języku lub kontynuować rozpoczętą terapię, bez konieczności szukania nowego terapeuty w przypadku przeprowadzki. Dla osób często podróżujących, kontakt zdalny pozwala na utrzymanie ciągłości psychoterapii, bez konieczności odwoływania i opuszczania sesji. Tego typu forma pracy jest pomocna także osobom, które mierzą się z lękiem przed rozpoczęciem konsultacji, pozwalając na redukcję obaw przed stygmatyzacją lub spotkaniem znajomych w miejscach związanych z pomocą psychologiczną [3].
Psychoterapia online, jak każde nowe rozwiązanie, budzi jednak też pewne wątpliwości, zarówno wśród klientów, jak i psychoterapeutów. Część z nich dotyczy jej skuteczności. Jednym z podstawowych aspektów psychoterapii jest nawiązanie odpowiedniej relacji terapeutycznej. Czy zdalnie, bez bezpośredniego kontaktu twarzą w twarz, jesteśmy w stanie tego dokonać? Widząc się nawzajem tylko poprzez ekran komputera, nie możemy też zazwyczaj dostrzec całej postaci oraz wysyłanych sygnałów niewerbalnych. W toku rozwoju oddziaływań terapeutycznych online zagadnienia te zostały jednak poddane licznym badaniom naukowym. Ich wyniki wskazują, że relacja nawiązywana z wykorzystaniem cyberprzestrzeni, a także skuteczność interwencji, nie odbiegają od tych tradycyjnych. Psychoterapia online skuteczna jest zwłaszcza w przypadku zaburzeń lękowych. Cały czas badane są także rozmaite aspekty tego typu pracy terapeutycznej, z rozróżnieniem na podejścia oraz leczone trudności [1,2].
Pewną trudnością, której możemy doświadczyć podczas psychoterapii online i o której warto wspomnieć, jest utrzymanie odpowiedniego settingu, czyli umówionej struktury i warunków odbywania sesji psychoterapeutycznych. Decydując się na terapię zdalną, dobrze jest mieć świadomość istotności tej kwestii oraz zadbać o komfortowe miejsce do odbywania spotkań, dobre połączenie internetowe, a także o zminimalizowanie ewentualnych bodźców, mogących pojawić się wśród nas, gdy nie jesteśmy w gabinecie psychoterapeutycznym, a na przykład we własnym domu. Pozwoli nam to na uchronienie się przed technicznymi trudnościami mogącymi wpływać na efektywność psychoterapii [4].
Podsumowując, psychoterapia online niesie za sobą korzyści i udogodnienia, istotne we współczesnym świecie. Przede wszystkim pozwala na zwiększenie dostępności do usług terapeutycznych dla osób, dla których z różnych względów jest ona utrudniona. Przed taką formą pracy stoi także jeszcze kilka wyzwań, będących ważnym polem do dyskusji i badań naukowych. Dane z nich mogą pozwolić lepiej zoptymalizować stosowanie interwencji terapeutycznych online, aby były one jak najbardziej skuteczne. Biorąc jednak pod uwagę ciągły rozwój technologiczny i dynamikę stylu życia obecnych społeczeństw, psychoterapia online stać się może rozwiązaniem, które będzie dla nas naturalne i po które sięgać będziemy coraz częściej.
Źródła: [1] Berger, T. (2017). The therapeutic alliance in internet interventions: A narrative review and suggestions for future research. Psychotherapy Research, 27(5), 511-524 [2] Fernandez, E., Woldgabreal, Y., Day, A., Pham, T., Gleich, B., Aboujaoude, E. (2021). Live psychotherapy by video versus in-person: A meta-analysis of efficacy and its relationship to types and targets of treatment. Clinical Psychology&Psychotherapy. [3] Nęcki, S. (2018). Telepraca i psychoterapia online. Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego. [4] https://web.swps.pl/strefa-psyche/blog/relacje/22682-psychoterapia-online-tak-samo-skuteczna-jak-tradycyjna?dt=1703680547133
